بررسی صوت­شناختی واکه­های [æ, o, i]در لهجۀ کرمانی/ وحیده ابوالحسنی زاده، میم عبدالعلی زاده

بررسی صوت­شناختی واکه­های [æ, o, i]در لهجۀ کرمانی   وحیده ابوالحسنی‌زاده[1] مریم عبدالعلی‌زاده[2]     تاریخ دریافت:22/8/91 تاریخ تصویب: 7/2/93     چکیده هدف از این مقاله مطالعۀ کاهش واکه­ای در لهجۀ کرمانی و مقایسۀ آن با لهجۀ فارسی معیار است. کاهش واکه­ای فرایندی است که در هجای بدون تکیه صورت می­گیرد و طی آن واکه­های بدون تکیه تغییر یافته و به سوی واکه­های دیگر گرایش می­یابند. به‌منظور بررسی کاهش واکه­ای در لهجۀ کرمانی، تعداد 6 نفر گویشور مرد بومی زبان فارسی با میانگین سنی 23 و انحراف معیار08/3 در این تحقیق شرکت کردند که سه نفر از آنها گویشور بومی لهجۀ کرمانی و سه نفر دیگر گویشور بومی لهجۀ  فارسی معیار بودند. داده­های این تحقیق شامل 12 کلمه می­باشد که در لهجۀ کرمانی و فارسی معیار، در جملات سئوالی و خبری و در جایگاه تأکید و بدون تأکید قرار داده ­شدند. این کلمات با استفاده از میکروفونShureو نرم­افزارPraat (بورسما، 2001) در اتاق آکوستیک گروه زبان­شناسی دانشگاه صنعتی شریف توسط گویشوران خوانده و ضبط شدند. آن‌گاه مقدار دیرش، انرژی، فرکانس سازه­های اول، دوم و سوم، فرکانس پایه و مرکز ثقل طیفی واکه‌های موردنظر اندازه­گیری شد. نتایج این تحقیق نشان داد که دیرش، انرژی و فرکانس پایة این واکه­ها در لهجۀ کرمانی کمتر از دیرش، انرژی و فرکانس پایۀ آنها در فارسی معیار است. هم‌چنین نتایج بررسی فرکانس سازه­های اول و دوم واکه­های موردنظر تأییدی است بر این ادعا که واکه­های [æ, o, i] در لهجۀ کرمانی گرایش به سوی مرکز دارند بنابراین این نوع کاهش واکه­ای در لهجۀ کرمانی کاهش مرکزگرا نامیده شده است.   واژه‌های کلیدی:کاهش واکه­ای، لهجۀ کرمانی، لهجۀ فارسی معیار، مرکز ثقل طیفی   [1]استادیار گروه زبان­های خارجی، دانشگاه شهید باهنر کرمان (نویسندة مسئول)؛ [email protected] [2]  دانشجوی کارشناسی ارشد رشتة زبان‌شناسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان؛ [email protected]